Przygotowanie pola i siew - błędy w agrotechnice drogo kosztują!

Czytaj całość PDF

Na ilość i jakość plonu duży wpływ mają czynniki agrotechniczne. Błędy popełnione na etapie
przygotowania gleby pod zasiewy i podczas samego siewu nie pozostają bez wpływu na kształtowanie
się przyszłego plonu ziarna.
Ostatnie miesiące, a patrząc wstecz śmiało można powiedzieć, że lata, pokazują, że o
powodzeniu w uprawie w dużej mierze decyduje pogoda. W chwili obecnej nic nie wskazuje na to, aby
miała się poprawić. Upały i brak opadów w okresie wiosenno – letnim odbiły się na tegorocznych
plonach i ich jakości. Czy tegoroczna jesień pozwoli na właściwe przygotowanie gleby pod zasiewy
ozimin i siew roślin w terminie agrotechnicznym? Tego dziś nie wiemy …
Jedno jest pewne; zmienność warunków pogodowych jest bardzo duża… i praktycznie każdy rok jest
inny. My natomiast musimy nauczyć się tak gospodarować, aby ewentualne niekorzystne
uwarunkowania pogodowe, jak najmniej wpływały na rośliny, a tym samym na plon ziarna i jego jakość.
Co zatem robić? Odpowiedź jest jedna. Należy wrócić do podstaw poprawnej agrotechniki, jednocześnie
wykorzystując postęp jaki mamy zarówno w technologiach uprawy, jak również w środkach do
produkcji rolnej.

Brak wody utrudnia prace polowe

Ograniczyć straty wody w glebie to zadanie nadrzędne…, ponieważ to woda limituje plon
roślin. Jest to sprawa dość kłopotliwa, ale możliwa do wykonania … Wszystko należy odpowiednio
zaplanować i starać się ograniczyć intensywność uprawy do minimum. Rozwiązaniem może być
zastosowanie oszczędzających wodę systemów
uprawy roli, tj. uprawa bezorkowa, siew
bezpośredni, czy uprawa pasowa, tzw. strip till,
które pozwalają na zachowanie większej
wilgoci w podłożu (przy nadmiarze opadów
można zgromadzić większą ilość wody w
glebie).
Jeśli natomiast w gospodarstwie
prowadzi się uprawę płużną, należy mieć
świadomość, że ta metoda uprawy może się nie
sprawdzić. W celu minimalizowania strat wody
z gleby należy zaraz po orce, wykonać siew, aby
ograniczyć ubytek wody z gleby. Należy unikać
praktyk: uprawa przedsiewna i czekanie na
deszcz… Niestety na niektórych polach gleba
jest przesuszona nawet na głębokości 30-40 cm.
W takich warunkach zwłaszcza na stanowiskach
cięższych, utrzymanie elementów roboczych
(zagłębienie lemieszy, zębów czy kroju
talerzowego) na stałej głębokości jest niemożliwe.
Pogłębiająca się susza, uniemożliwia odpowiednie przygotowanie stanowiska. Natomiast siew
roślin w źle przygotowane stanowisko jest bardzo ryzykowny (rozpylona gleba, nierówna głębokość
siewu) i należy się z tym liczyć.

Siać pszenicę wcześniej, czy lepiej zaczekać?

Pytanie jest trudne, zwłaszcza w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych, ponieważ
odpowiednio dobrany termin siewu warunkuje silne i równomierne wschody roślin, które z kolei
pozwalają na szybki rozwój jesienny i dobre ukorzenianie się roślin. W takich warunkach pszenica lepiej
pobiera składniki pokarmowe dostarczone w nawozach mineralnych i mniej narażona jest na stresy,
które mogą wystąpić w późniejszym okresie.
Część gospodarstw decyduje się na wcześniejszy, niż określany jako optymalny termin siewu.
Dotyczy to zwłaszcza gospodarstw dużych, które muszą odpowiednio wszystko zaplanować, aby zdążyć
Uproszczenia w uprawie to alternatywa w
okresach trudnych, jak susza oraz ograniczony
czas, a w zasadzie jego brak przy przygotowaniu
pola pod roślinę następczą (oziminę).
Należy pamiętać, że stosując uproszczenia w
uprawie roli:
 powodujemy wypłacenie powierzchni
płużnej czyli podniesienie do wyższych
partii gruntu martwicy, dotyczy pól,
gdzie uproszczenia stosowane są sezon
po sezonie,
 dochodzi do nagromadzenia nasion
chwastów, które to w roku następnym
mogą podnieść koszty uprawy (środki
ochrony roślin) nawet 15-30%,
 minimum raz na cztery lata powinno się
zastosować pogłębioną orkę.
obsiać cały areał. Mniejsze gospodarstwa często również decydują się na wcześniejszy wysiew ziarna z
obawy o warunki atmosferyczne, które w późniejszym terminie mogą być mniej sprzyjające.
Planując wcześniejszy wysiew ziarna należy liczyć się z tym, że w przypadku przedłużającej
się ciepłej jesieni istnieje groźba nadmiernego wzrostu i rozwoju roślin, rośnie presja chorób np. wirusa
żółtej karłowatości jęczmienia (poraża wszystkie gatunki zbóż), rdzy brunatnej, mączniaka
prawdziwego, septoriozy paskowanej, szkodników np. mszyc – wektorów chorób wirusowych,
ploniarki zbożowej, niezmiarki paskowanej czy łokasia garbatka oraz chwastów, które np. na skutek
suszy nie wzeszły po uprawie pożniwnej i „opanują” plantację po opadach…
Dobór właściwego dla regionu Polski terminu siewu jest ważny. W tych regionach Polski, w
których wegetacja roślin kończy się szybko (rejon północno-wschodni oraz tereny podgórskie) warto
pszenicę wysiać we wcześniejszym terminie, co pozwala na odpowiednie rozkrzewienie łanu.
Optymalnie jest, gdy pszenica w okres spoczynku zimowego wchodzi w fazie 4-5 liści.

Siew w terminie opóźnionym to często konieczność

Niesprzyjające warunki pogodowe, np. susza mogą spowodować brak możliwości
prawidłowego przygotowania gleby pod zasiewy. W takiej sytuacji wielu rolników świadomie opóźnia
termin siewu pszenicy ozimej, z nadzieją, że spadnie deszcz i poprawi warunki panujące na polu. Późne
siewy pszenic dotyczą także pól na których rosły rośliny późno schodzące z pola, jak kukurydza, czy
burak cukrowy. Należy pamiętać, pszenica zasiana w opóźnionym terminie ma skrócony okres
wegetacji, najczęściej w okres zimowania wchodzi w fazie szpilki lub 1-2, czasem 3 liści (faza trzeciego
liścia – to faza krytyczna dla rozwoju pszenicy), ma słaby system korzeniowy, tym samym zmniejsza
się jej zimotrwałość.
Nie siejmy zbyt gęsto
Nie należy zbytnio zagęszczać łanów. Zbyt duża norma wysiewu wpływa niekorzystnie na
warunki świetlne w
łanie, potęguje
występowanie chorób,
zwiększa konkurencję
między roślinami o
wodę i składniki
pokarmowe. Ilość
wysiewu jest silnie
skorelowana z
terminem siewu, ale
także zależy od odmiany i warunków
siedliskowych. Szczególnie jest to istotne
na stanowiskach lżejszych, uboższych w
składniki pokarmowe, zwłaszcza w
warunkach niedoboru opadów. Słabsza
gleba jest w stanie wyżywić mniej
kłosów, jeśli rośliny wytworzą dużą ilość
źdźbeł, to nastąpi ich redukcja…
Dla większości odmian
wysiewanych w optymalnym terminie
wystarczy wysiać od 240 do 380 szt./m2.
Jeśli wysiewamy pszenicę w opóźnionym
terminie, ilość wysiewu należy
zwiększyć. Nie należy jednak przesadzać,
zwykle ilość wysiewu zwiększa się o 10-
20% w stosunku do normy wysiewu w Zdjęcie. Nie siejmy zbyt gęsto… ilość wysiewu jest ważnym
czynnikiem, rzutującym na końcowy wynik uprawy.
Jak obliczyć ilość wysiewu ziarna?
obsada ziaren (szt./m2) x MTZ (g)
Ilość wysiewu (kg/ha) =
wartość użytkowa (%)
czystość ziarna (%) x zdolność kiełkowania (%)
wartość użytkowa (%) =
100
terminie optymalnym. W skrajnie opóźnionym terminie siewu zaleca się nie więcej niż 450 ziaren/m2.

Właściwe odżywienie jesienne = lepsze przezimowanie

Nawożenie podstawowe należy koniecznie wykonać jesienią, uwzględniając przede wszystkim
fosfor i potas, a także magnez i siarkę. Ponadto należy pamiętać, że pszenica wymaga gleb o
uregulowanym odczynie (pH 6,0-6,5).
Fosfor dostarczony w nawożeniu przedsiewnym
stymuluje rozwój systemu korzeniowego, natomiast jego
niedobór opóźnia pobieranie azotu, a tym samym hamuje
tempo wzrostu liści. Ponadto rośliny dobrze odżywione
fosforem akumulują w liściach skrobię, co zwiększa ich
odporność na niskie temperatury. Równomierne wysianie
nawozu na powierzchni pola i wymieszanie go z glebą na
głębokość 10-20 cm, na ok. 2 tygodnie przed siewem
pszenicy, wpływa korzystnie na rozwój roślin. Startowe
odżywienie roślin fosforem wymaga
zastosowania minimum 20 kg P205,
nawet w przypadku gdy zawartość
fosforu w glebie jest wysoka.
Potas reguluje gospodarkę
wodną, powinien być dostępny w glebie
nie tylko w początkowych fazach
rozwoju roślin, ale również w okresie
późniejszym. Z tego względu nawożenie
tym składnikiem wymaga uwzględnienia
warunków glebowych. Na glebach
zwięzłych i średnich należy stosować go
przedsiewnie, na glebach lżejszych,
gdzie pierwiastek ten jest łatwiej
wymywany, korzystniej jest wysiewać
go w dwóch dawkach: pierwszą przed
siewem ziarna, drugą na przedwiośniu
(1/3 – 1/2 całkowitej dawki nawozowej).
Nawożenie przedsiewne powinno także
uwzględniać dobre odżywienie roślin
magnezem, a także siarką.

Jaki nawóz?

Do nawożenia przedsiewnego warto wykorzystać nawozy kompleksowe, jak np.:
POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® 6, POLIFOSKA® PLUS, POLIFOSKA® KRZEM (zawiera obok NPK
łatwo przyswajalną siarkę oraz krzem (0,5%), POLIFOSKA® TYTAN (zawiera mikroskładniki
pokarmowe: 0,5% żelaza (Fe) i 0,05% cynku (Zn) oraz aktywizujący wiele procesów życiowych tytan
(Ti) w formach łatwo przyswajalnych) oraz Amofoska® 4-16-18, Amofoska® 4-10-28, Amofoska® 4-
12-20, Amofoska® 4-12-12. Większość z nich obok magnezu zawiera również łatwo dostępną dla roślin
siarkę, która poprawia mrozoodporność roślin. Niewielka dawka azotu amonowego zawarta w
nawozach kompleksowych wpływa korzystnie na ukorzenianie się roślin, a także sprzyja pobieraniu
fosforu przez rośliny.
Fosfor można uzupełnić stosując Super FOS DAR 40® - SUPERFOSFAT WZBOGACONY,
zawierający w swoim składzie łatwo przyswajalny dla roślin fosfor, a także wapń i siarkę lub stosując
Polidap®. Fosfor i potas można wprowadzać także w postaci Holist® agro PK 15-30.
Pszenica ozima z plonem 9 t ziarna i
odpowiednią ilością słomy
potrzebuje (wg różnych autorów):
około 100 kg P2O5/ha, 180 kg
K2O/ha, 40 kg MgO. Składniki te
warto roślinom dostarczyć w
nawożeniu przedsiewnym.
Zdjęcie. Ograniczyć jesienne stresy roślin związane z
warunkami atmosferycznymi możemy tylko wówczas, gdy
rośliny są odpowiednio zaopatrzone w fosfor, potas, a także
magnez oraz siarkę. Jesienią należy również zabezpieczyć
rośliny w azot, stosując przedsiewnie, niewielkie ilości tego
makroskładnika.

Zapamiętaj – optymalny plon ziarna to efekt wielu czynników produkcji!

1. Chroń wodę w glebie – w warunkach suszy zmniejsz intensywność uprawy do koniecznego
minimum.
2. Staraj się wysiewać pszenicę w optymalnym terminie. Opóźniony termin siewu to ryzyko
związane ze złym przezimowaniem roślin oraz spadkiem plonu. Siew form ozimych pszenicy,
nawet w skrajnie późnych terminach, to często lepsze rozwiązanie, niż wysiew formy jarej,
która narażona jest na często występujące w Polsce wiosenne susze.
3. Nie zagęszczaj łanu – optymalna ilość wysiewu ziarna to brak konkurencji o światło, wodę i
składniki pokarmowe, co wspomaga krzewienie roślin i ich rozwój.
4. Zrównoważone i efektywne nawożenie powinno być oparte na analizie zasobności gleby w
przyswajalne formy składników pokarmowych. Pierwiastki zawarte w nawozach mineralnych
są optymalnie wykorzystywane przez rośliny tylko wówczas, gdy gleba ma uregulowany
odczyn.
5. Ustalając dawki nawozów fosforowych i potasowych należy:
 na glebach o niskiej zasobności w te składniki – zastosować dawki o 25% i więcej
wyższe niż ilość składników, które przewidywalnie będą wywiezione z pola,
 na glebach o średniej zasobności – składniki powinny się równoważyć.
6. Azot jesienią stosuj z rozwagą. Forma amonowa tego składnika nie rozhartowuje roślin i działa
stymulująco na rozwój systemu korzeniowego.
dr Agnieszka Krawczyk